Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2016

Commodore 16 (και Plus/4) για άσχετους

Έχουν περάσει πάνω από 7 μήνες (!) από τότε που έγραψα το τελευταίο μου άρθρο της σειράς "για άσχετους" (δείτε τους προηγούμενους οδηγούς για Amstrad CPC, Atari ST, Sinclair ZX Spectrum 16K/48K/Plus και ZX Spectrum 128K/+2/+3). Είναι γεγονός ότι για κάθε τέτοιο αφιέρωμα-οδηγό απαιτείται χρόνος, σχετική γνώση του μηχανήματος, της αγοράς και των διαθέσιμων περιφερειακών και, το κυριότερο, διάθεση. Αυτό το τελευταίο είναι που ώρες-ώρες το ψάχνω με το κιάλι καθώς - ποιον κοροϊδεύουμε; - τα προβλήματα της καθημερινότητας αλλά και οι ίντριγκες, δολοπλοκίες και τα πισώπλατα μαχαιρώματα της ρετροκοινότητας σίγουρα δεν βοηθάνε, δεν αναπτερώνουν το ηθικό, δεν, δεν, δεν...

Παρόλα αυτά με τα πολλά κατάφερα να στρωθώ και να ασχοληθώ με το τελευταίο μου απόκτημα, τον Commodore 16. Δεν υπερβάλλω ούτε και κάνω πλάκα: ο Commodore 16 αποτελούσε διακαή πόθο από την εφηβική μου ηλικία ο οποίος εκπληρώθηκε τελικά φέτος το καλοκαίρι! Δηλαδή, έχουμε να κάνουμε με ένα μηχάνημα το οποίο ζαχάρωνα πάνω-κάτω 33 ολόκληρα χρόνια (άβυσσος η ψυχή του ρετροκομπιουτερά)!

ΝτισκLAMER
Ο συγγραφέας αυτού του βοηθητικού οδηγού χρήσης για παλαιούς υπολογιστές σας παρέχει το παρόν με μόνο σκοπό να σας βοηθήσει με τον πλέον ενδεδειγμένο και φτηνό τρόπο μπορεί να έρθει στο μυαλό του, ώστε να έχετε τον παλαιό σας υπολογιστή up and running. Οι λύσεις που προτείνονται ασφαλώς και δεν είναι οι μοναδικές, αλλά, στο μυαλό του γράφοντος όπου συνδυάζεται το τρίπτυχο "εμπειρία/τεχνικές γνώσεις/συνεχής αγωνία για τα ολοένα και μειούμενα εισοδήματα", αποτελούν τις πλέον ενδεδειγμένες ώστε να κάνετε τα ρετρο-γούστα σας χωρίς να σας "γδύσει" ο κάθε επιτήδειος και χωρίς να σιχτιρίζετε νυχθημερόν. Πολύ σημαντικό επίσης είναι το ότι θα σας προταθούν έτοιμες και πολύ συγκεκριμένες λύσεις, ώστε να αποφύγετε το ψάξιμο στο internet, τις noobικες ερωτήσεις σε fora κλπ. Άλλωστε, ο τροχός έχει ήδη προ πολλού ανακαλυφθεί - το να προσπαθεί ο καθένας μας να τον επανα-ανακαλύψει δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από waste of time! Τέλος, δεν φέρω την παραμικρή ευθύνη για οποιεσδήποτε βλάβες τυχόν προκαλέσετε στα αγαπημένα σας μηχανήματα ή και στον εαυτό σας: είπαμε, μπορώ να παράσχω οδηγίες, όχι να εξανθρωπίσω! Τέλος ντισκLAMER.

Ο δικός μου Commodore 16: τον απέκτησα το 2016, τον ζαχάρωνα απ' το 1983!
 Δεν ξέρω τι είναι αυτό που με τραβούσε στον Commodore 16: ίσως το γεγονός ότι διατηρούσε το "σοβαρό" (έτσι πίστευα τότε) σχήμα με το πλήρες, κανονικό πληκτρολόγιο του Commodore 64 συνδυαζόμενο με μια πλήρη (σχετικά) διάλεκτο BASIC, 121 χρώματα (εκείνα τα χρόνια φαινόταν απίστευτο!), φτηνή τιμή και χρωματικές επιλογές στο case και το πληκτρολόγιο που το έκαναν - στα μάτια μου, τουλάχιστον - κατά πολύ ομορφότερο του 64άρη. Επειδή όμως το μηχάνημα κυκλοφόρησε μια εποχή που κανείς μας δεν είχε πάνω από έναν υπολογιστή στην κατοχή του, τελικά δεν τον απέκτησα: ήταν από δύσκολο μέχρι αδύνατο να εκθρονίσει από την κορυφή των προτιμήσεών μου τον Spectrum ή τον Commodore 64...

Η... σκούρα ψωμιέρα!
Όπως δεν τον απέκτησα και όλα τα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα: τη μία η μανία με οτιδήποτε έφερε το λογότυπο "Amiga" ή τον τίτλο "επιταχυντής για Amiga", την άλλη η (επανα)συλλογή της "Big-Three" των 8μπιτων (ZX Spectrum-Amstrad CPC-Commodore 64) με όλα τα συμπαρομαρτούντα, την τρίτη διάφορες οικογενειακές ή κοινωνικές υποχρεώσεις, ο Commodore 16 πάντα μου τη γλύτωνε. Όχι πια, όμως: βρέθηκαν σε κάποια φάση 2-3 μαζεμένοι στο Amibay, η προσοχή όλων στράφηκε στους 2 που ήταν "κουτάτοι" κι έτσι μπόρεσα και χτύπησα τον 3ο, που ερχόταν μόνο μαζί με το τροφοδοτικό του και τίποτα άλλο, εκπληρώνοντας το μακροχρόνιο απωθημένο μου!

Τόσο όμοιοι και ταυτόχρονα τόσο διαφορετικοί!
Ομοιότητες και διαφορές στην πίσω πλευρά

Αλλά, ας αφήσουμε εμένα κι ας δούμε επιτέλους, τι χρειάζεται να κάνει κάποιος για να εντρυφήσει στον κόσμο του Commodore 16 τη σήμερον ημέρα; Πρώτα απ' όλα, να αγοράσει έναν! Ευτυχώς, σε πλήρη αντιδιαστολή με σχεδόν οτιδήποτε ρετρό, οι τιμές των 16άρηδων κυμαίνονται ακόμα σε λογικά επίπεδα και δεν έχουν ξεφύγει αδικαιολόγητα. Τι σημαίνει αυτό, πρακτικά; Ότι θα μπορέσετε να αποκτήσετε έναν Commodore 16 ξοδεύοντας από 50-120€ (με τα μεταφορικά) αναλόγως φυσικά κατάστασης, παρελκομένων και... φιλαργυρίας του πωλητή! Επειδή μάλιστα ο 16άρης συνήθως ερχόταν σετ με το κασετόφωνό του, είναι αρκετά πιθανό με 100-120€ να τον πάρετε κουτάτο, με manual, καλώδια και κασετόφωνο. Το οποίο φυσικά δεν πρόκειται να σας χρειαστεί ιδιαίτερα - εκτός αν πέσουν στα χέρια σας αρκετές κασέτες με παιχνίδια με κάποιον μαγικό τρόπο - γιατί, όπως θα δούμε στη συνέχεια, δεν θα παιδευτούμε με αποθηκευτικά μέσα του '80, αλλά θα πάμε σε άλλες, πιο σύγχρονες λύσεις.

Γιατί βρε Commodore, γιατί;
Επειδή η Commodore μέσα στην άπειρη σοφία της άλλαξε χωρίς τον παραμικρό λόγο τις υποδοχές για joystick και κασετόφωνο των υπολογιστών της σειράς "TED" (Commodore 16-116-264-364-Plus/4), τα πρώτα πράγματα που θα πρέπει να προμηθευτείτε είναι ακριβώς αυτά: ένας adaptor για σύνδεση "κανονικού" joystick με 9πινο βύσμα κι άλλος ένας για σύνδεση τυπικού κασετοφώνου για 64άρη. Τον πρώτο τον αγοράζετε από εδώ και τον δεύτερο από εδώ, σε μορφή κιτ, γεγονός που ναι μεν θα σας παιδέψει λιγουλάκι αλλά θα σας προσφέρει δημιουργική ικανοποίηση, γλυτώνοντάς σας ταυτόχρονα από λίγα ευρώ. Τέλος, για σύνδεση με τηλεόραση/monitor με ικανοποιητική ποιότητα εικόνας, μπορείτε να προμηθευτείτε ένα καλώδιο scart από εδώ (ευτυχώς η υποδοχή αυτή και το pinout της είναι ίδια με του Commodore 64). Φυσικά, θα πρέπει να σας πω ότι ίσως ο καλός φίλος (και μάστορας στο κολλητήρι) MasterGR μπορεί να σας τα φτιάξει ο ίδιος όλα αυτά, οπότε καλό θα είναι να του στείλετε ένα διερευνητικό email μπας και αποφύγετε ebay και Paypal...

Ωπ! Τι είναι τούτο;
Α, μάλιστα: ένα interface που μας δίνει έξοδο κασετοφώνου τύπου Commodore 64/VIC-20 στους Commodore 16 και Plus/4
Έτοιμο! Κι όχι μόνο αυτό, αλλά λειτουργεί κιόλας!
Το adaptorάκι για το joystick
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσω πως οτιδήποτε γράφτηκε μέχρι το σημείο αυτό, ισχύει απαράλλαχτο και στην περίπτωση του Commodore Plus/4. Ίδια βύσματα, ίδιοι αντάπτορες, ίδια ιστορία. Επειδή όμως ο Plus/4, λόγω της μεγαλύτερης μνήμης του διαθέτει software κυρίως σε δισκέτες, θα αναφέρω ξεχωριστά κάποια πράγματα γι' αυτόν στη συνέχεια του άρθρου. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι θα αντιμετωπίσουμε τον Commodore 16 ως υπολογιστή με αποθηκευτικό μέσο το κασετόφωνο (ή εξομοίωση αυτού) λόγω του μικρού μεγέθους των προγραμμάτων του και των Commodore Plus/4 ως υπολογιστή με αποθηκευτικό μέσο τη δισκέτα...

Ξεκινώντας λοιπόν με τον Commodore 16, το μέσο που θα χρησιμοποιήσουμε για αποθήκευση και ανάγνωση λογισμικού, δεν είναι άλλο από το ένα και μοναδικό Cassiopei. Το μικρό και θαυματουργό αυτό κουτάκι λειτουργεί άψογα και με τον Commodore 16 (και τον Plus/4, φυσικά) και χωράει στη μνήμη του εκατοντάδες αρχεία .PRG αλλά και πολλά .TAP - λόγω του μικρού τους μεγέθους. Η πλειοψηφία πάντως των παιχνιδιών για τον Commodore 16 υπάρχουν σε μορφή .PRG οπότε, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μπορείτε να δημιουργήσετε μια συλλογή με τα... άπαντα του μηχανήματος (!) και να τα περάσετε μέσω του PC σας στο Cassiopei. Από εκεί και πέρα, το φόρτωμα (αλλά και η αποθήκευση) είναι ζήτημα λίγων δευτερολέπτων! Το Cassiopei μπορείτε να το προμηθευτείτε από τον δημιουργό του Jan Derogee, από εδώ. Ωραία όλα αυτά, αλλά το software (λέγε με παιχνίδια!) που θα βρεθεί; Που αλλού, στο plus4world, δηλαδή εδώ. Ότι γράφει "16Κ" τρέχει στον Commodore 16, για τα υπόλοιπα θα χρειαστείτε  Commodore Plus/4...

Cassiopei: μικρό μεν, θαυματουργό δε!

Στο σημείο αυτό, θα εξετάσουμε λίγο και την (διαφορετική) περίπτωση του Commodore Plus/4. Επειδή, λόγω της μεγαλύτερης μνήμης, έχουν δημιουργηθεί πολύ μεγαλύτερα αλλά και multipart παιχνίδια - και κυρίως demos! - για τον Plus/4, στην περίπτωσή του ένας εξομοιωτής κασέτας όπως το Cassiopei δεν επαρκεί. Εδώ λοιπόν, τα πράγματα είναι - επίσης - απλά: προμηθεύεστε το θαυμάσιο SD-MGR από τον MasterGR, του περνάτε τον CBM FileBrowser για Commodore 16 και Plus/4, γεμίζετε την καρτούλα με demos και παιχνίδια και... φύγατε!

Τα Cassiopei και SD-MGR διαφέρουν αρκετά στο μέγεθος άλλα όχι στη χρησιμότητα, καθώς και τα δύο "κάνουν παπάδες"!

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και κάτι που ίσως να μην είναι αυτονόητο ή γνωστό σε όλους: τα Cassiopei και SD-MGR δεν δουλεύουν μόνο σε Commodore 16 και Commodore Plus/4 αντίστοιχα, αλλά και το αντίστροφο. Επίσης, και τα δύο, δουλεύουν ΚΑΙ σε Commodore 64 ΚΑΙ σε Commodore 128 αλλά ΚΑΙ σε VIC-20! Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι μιλάμε για δύο hardware προϊόντα που πραγματικά δίνουν λύσεις χρησιμοποιώντας τα με πολλά διαφορετικά μηχανήματα της Commodore. Επίσης, και τα 2 έχουν άριστη ποιότητα κατασκευής και πολύ καλές τιμές, οπότε δεν μπορώ παρά να τα συστήσω ανεπιφύλακτα!

Πώς δουλεύει τούτο;
Οι εντολές της διαλέκτου BASIC 3.5 των Commodore 16 και Plus/4 είναι πολύ πιο εξελιγμένες (λέγε με ανθρώπινες) από αυτές της BASIC 2.0 των Commodore 64 και VIC-20. Πράγμα που σημαίνει ότι το LOAD"$",8 + LIST έχει αντικατασταθεί από το DIRECTORY ενώ το LOAD"<όνομα προγράμματος>",8,1 έχει δώσει τη θέση του στο DLOAD"<όνομα προγράμματος>". Για το κασετόφωνο έχουν παραμείνει οι κλασικές LOAD και SAVE, μόνο που πλέον δεν υφίσταται ο κλασικός συνδυασμός (κλασικός στο μυαλό των ηλικιωμένων, τουλάχιστον!) των SHIFT+RUN/STOP. Πλέον έχουμε μέχρι και εντολή για σβήσιμο της οθόνης: όχι, δεν είναι το (αναμενόμενο) CLS, η Commodore προτίμησε το SCNCLR! Γενικά, αν και η Commodore BASIC 3.5 έχει δυνατότητες, σε κάποια σημεία φαίνεται να πυροβολεί τα ίδια της τα πόδια με τη χρήση "ιδιαίτερου" συντακτικού ή παράξενων εντολών. Σαφέστατη βελτίωση σε σχέση με την BASIC του 64άρη αλλά και σαφώς χειρότερη από την περίφημη Locomotive BASIC που έμελε να μας "μάθουν" οι Amstrad CPC λίγο καιρό αργότερα...

Για παιχνίδια και εφαρμογές τώρα, δείτε την "Top List" του plus4world. Όποιο πρόγραμμα ή εφαρμογή αναφέρει "16Κ" τρέχει και στον Commodore 16, ενώ, για όλα τα υπόλοιπα θα χρειαστείτε Commodore Plus/4. Για demos, δείτε εδώ. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχάσω να αναφέρω ότι οι υπολογιστές της σειράς TED έχουν εντυπωσιακότατα demos - κυρίως αν διαθέτουν 64Κ RAM - καθώς οι γραφικές και χρωματικές δυνατότητες του chipset ήταν ιδιαίτερα αξιόλογες. Ξεκινήστε από τις παραγωγές των Bauknecht και δεν θα το μετανιώσετε!

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψω να πω ότι το καλύτερο που έχετε να κάνετε με τον Commodore 16 σας είναι να τον επεκτείνετε στα 64Κ, δίνοντάς του τη δυνατότητα να τρέξει όλο το διαθέσιμο software του Plus/4. Δείτε περισσότερα εδώ. Αν από την άλλη σας αρέσει το σχήμα του δημιουργήματος του αξιότιμου κυρίου Velinsky, τότε πάρτε εξαρχής έναν Commodore Plus/4 και καθαρίσατε!


2 σχόλια:

  1. ΩΩΩ!!! Πολύ χρήσιμο!
    Ο Commodore 16 προοριζόταν να γίνει ο ΖΧ_Spectrum (άντε και Timex) killer!
    Με αυτή τη βοήθεια, νομίζω ότι θα συνεχίσει να ελπίζει!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε ευχαριστώ Δημήτρη!

      Ναι, φυσικά, τώρα, χάρη σε αυτή την ανάρτηση ο Commodore 16 θα αλλάξει τον ρου της ιστορίας και θα συντρίψει ΖΧ81, Spectrum και Electron! Η, ίσως και όχι...

      Όπως και να 'χει ήταν (ιδιαίτερα) αξιόλογο μηχάνημα, αλλά είχε την ατυχία να συμπέσει χρονικά με την αποχώρηση του Jack από την Commodore, που είχε σαν αποτέλεσμα να χαθεί η μπάλα μέσα στην εταιρία. Η σειρά TED την πλήρωσε πρώτη...

      Διαγραφή

Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί μετά από έλεγχο του διαχειριστή του blog προς αποφυγή spam σχολίων. Σας ευχαριστούμε για την κατανόηση.